PNŻ, czyli przewlekła niewydolność żylna to przewlekła, postępująca choroba charakteryzująca się zaburzeniem odpływu krwi żyłami powierzchniowymi i głębokimi kończyn dolnych.
Choroba ma wymiar społeczny, co oznacza że bardzo duża grupa społeczna ma to schorzenie na różnym etapie rozwoju. Zgodnie z polskimi badaniami epidemiologicznymi, jej objawy mogą występować aż u 47% kobiet oraz u 37% mężczyzn. Do najbardziej istotnych czynników ryzyka jej wystąpienia należą:
- płeć żeńska, głównie za sprawą gospodarki hormonalnej oraz przebytych ciąż,
- wiek – częstość występowania rośnie wraz z wiekiem,
- predyspozycje genetyczne – PNŻ nie jest chorobą genetyczną, jednak dziedziczymy predyspozycje do jej wystąpienia; czynniki podlegające dziedziczeniu mogą przykładowo dotyczyć zaburzeń w budowie włókien kolagenowych i elastyny lub kondycji zastawek żylnych,
- czynniki związane ze stylem życia – bardzo istotne, gdyż jako jedyne mogą podlegać modyfikacji; siedzący tryb życia, mało aktywności fizycznej, długotrwałe przebywanie w jednej pozycji, nadwaga, czy otyłość to czynniki sprzyjające występowaniu problemów z krążeniem żylnym.
Jak powstaje PNŻ?
Aby zrozumieć jak dochodzi do powstania PNŻ, warto przypomnieć sobie, że fizjologiczny przepływ krwi w układzie żylnym odbywa się wbrew prawu grawitacji – z dołu do góry, ku sercu. Między innymi z tego powodu naczynia żylne wyposażone są w zastawki, które uniemożliwiają cofanie się krwi. Gdy zastawki są uszkodzone lub nie domykają się, krew cofa się i zaczyna napierać na ściany naczyń. Jest to tzw. refluks żylny. Naczynia żylne poszerzają się i z biegiem lat proces nasila się.
Na sprawny przepływ krwi w żyłach ma również wpływ dodatkowy mechanizm – tzw. pompa mięśniowa, czyli pracujące mięśnie nóg, szczególnie łydki i stopy. Mięśnie kurcząc się i rozprężając, uciskają żyły, umożliwiając przepływ krwi „ku górze”. Bardzo ważną rolę w krążeniu żylnym odgrywa również kondycja naczyń krwionośnych. Aby żyły sprawnie transportowały krew, muszą być elastyczne, szczelne i odpowiednio napięte. Wszystkie te składowe gwarantują wydolność układu żylnego kończyny dolnej.
Niestety bardzo często któryś z tych elementów zawodzi prowadząc do zastoju krwi w układzie żylnym. Zastój krwi w układzie żylnym jest przyczyną nadciśnienia żylnego, które prowadzi do prawdziwej „kaskady zdarzeń” w naszym układzie żylnym. Napierająca na ściany naczyń krew żylna ma na nią destrukcyjny wpływ, przejawiający się utratą ich sprężystości, spowodowaną rozkładem kolagenu. Ponadto dochodzi do uruchomienia procesów zapalnych, w wyniku których nasila się nieszczelność i osłabienie zastawek oraz ścian naczyń krwionośnych. Kompleksowa i postępująca natura choroby wymaga zastosowania podobnego podejścia w jej leczeniu, które również powinno być kompleksowe, ale i długotrwałe.
- W. Noszczyk: Żylaki i inne choroby żył. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006.
- A. Jawień et al.: Prevalance of chronic venous insufficiency in men and women in Poland: multicenter cross sectional study in 40 095 patients. Phlebology, 2003;18:110-122.
- D. Ziaja et al.: Compliance with compression stockings in patients with chronic venous disorders. Phlebology, 2011 Dec;26(8):353-60.
- De Maeseneer MG, et al. Editor’s Choice – European Society for Vascular Surgery (ESVS) 2022 Clinical Practice Guidelines on the Management of Chronic Venous Disease of the Lower Limbs. Eur J Vasc Endovasc Surg. 2022 Feb;63(2):184-267.
- CHPL DIH, DIH MAX COMFORT.
- Ziaja D, Kocełak P, Chudek J, Ziaja K. Compliance with compression stockings in patients with chronic venous disorders. Phlebology. 2011 Dec;26(8):353-60. doi: 10.1258/phleb.2010.010086.
- Allaert FA. Meta-analysis of the impact of the principal venoactive drugs agents on malleolar venous edema. Int Angiol, 2012;31:310-315.
- Chudek J. Skuteczność i tolerancja diosminy w leczeniu chorych z przewlekłą niewydolnością żylną w codziennej praktyce klinicznej. Probl Med. Rodz. 2008;4(25):45-51.
